ایستایی ـ پویایی
با توجه به مفهوم آشوب، مشكل بقا ابعادى ديگر به خود مى گيرد. وضعيت ناپايدار سيستم ها، و مقاومت شان در برابر گرانش محيط، از راه تعريف مدام جذب كننده هايى تازه و موقتى ممكن مى شود. جذب كننده هايى كه مانند سنگهايى لق در رودخانه اى خروشان، تنها براى لحظه اى مى توان بر رويشان مكث كرد. سيستمها عملا با پيمودن اين مسير لغزان موفق مى شوند در برابر فشارهاى محيطى مقاومت كنند. سيستمهايى كه جرأت ايستادگى در برابر جذب كننده ى محيط را پيدا می كنند، ناگزيرند در برابر تحولات پيش بينى ناپذير و تهديد كننده ى آن، به طور مستمر شبكه هايى ناپايدار از جذب كننده هاى خود ساخته و درونزاد را جايگزين كنند.
ســيســتمها، لكه هاى ارزشــمند نظم درونى خود را در لبه هاى آشوب حفظ مى كنند.اين كار، به تعارض ميان ساختار و كاركرد منتهى مى شود. ساختارى كه به دنبال يك تغيير، لحظه اى در جذب كننده اى موضــعى قرار گرفته، و لحظه اى ديگر با تحول محيط و تغيير مكان دادن جذب كننده ى مرگبار تعادل با محيط، مورد تهديد واقع مى شود و بايد بار ديگر جا به جا شود. به اين ترتيب، سيستم، صحنه ى كشمكشى است كه در آن كاركرد چابك و چالاك گريبان ساختار تنبل و راحت طلب را مى گيرد و آن را به دنبال خود مى كشد. ساختار، با عناصر متكثر و ايستايش، و ماهيت غيرزمان مندش، نمودى از اصل ماند است. سكون و تنبلى سيستم در ساختار، و تحول و پويايى آن در كاركرد ريشه دارد. اما اين بدان معنا نيست كه يكى از آنها ديگرى را تعيين كند.
سيستم در باتلاقى به نام محيط گرفتار اســت و در نهايت در آن فرو خواهد رفت، اما در اين ميان به حيله اى پناه میبرد و با دســتى از جنس كاركرد، موى ســاختار را مى گيرد و آن را -دســت كم براى مدتى- از محيط جدا مى كند. اين كشمكش سيستم با خودش، براى جدا شدن از محيط، همان پويايى سيستم است. به بيان ديگر، كاركرد متحرك، عاملى است كه ساختار ثابت را به جنبش در می آورد و گريز سيستم از مرگ/ تعادل را ممكن مى كند.
- برگرفته از کتاب نظریه سیستم های پیچیده صفحه۱۱۳ تا ۱۱۴
