نمایش مبدأ برای نبرد منشهای شعرگونه و علمی با یکدیگر

يكى از دلايل چيرگى منشهاى علمى بر عاطفى در جوامع مدرن، همين عدم [[قطعيت]] بالاى حاكم بر ارتباط معنايى بين افرادِ بيگانه است. درواقع، جدا شدن حوزه ى عمومى از خصوصى را در ابتداى شكل گيرى جوامع مدرن، مى توان به عنوان نمودى از اين غلبه تعريف كرد. 

همزمان با [[شاخه زايى]] و گونه دزايى سريع در منشهاى علمى، [[فضاى حالت]] اين نوع ازمنشها نيز به سرعت بسط يافت و تنظيم مبادلات معنايى در بسيارى از سطوح جامعه را بر عهده گرفت. اين تبديل شدنِ كنشهاى علمى به [[جذب كننده]] هاى سيستم با رانده شدن منشهاى شعرگونه به قلمروهاى ذهنى تر و شخصى تر همراه بود، و اين همان بود كه حوزه ى خصوصى نام گرفت و منشهاى وابسته به حوزه هاى طرد شدهى هنر و اخلاق را در خود متمركز كرد.

غلبه ى منشهاى علمى بر شعرگونه، و چيرگی روندِ پردازش عقلانی بر [[عاطفى]]، به محورى شدنِ نقش علم در تنظيم رفتارهاي اجتماعى انجاميد، كه خود پيامد طبيعىِ [[مدرنيته]] بود و از شيوه ى خاص سازماندهى كنش ارتباطى در اين جوامع بر میخاست. تلاش هاى فيلسوفان و هنرمندان رمانتيست قرن نوزدهم و پيروان سياستمدارشان در قرن بيستم آن بود كه به شكلی محوريت منشهاى شعرگونه و سپهر [[عاطفی- هيجانی]] را احيا كنند. به اين شكل بود كه رمانتيسم در شعر و نقاشی و فلسفه ي قرن نوزدهم ظهور كرد، و پس از يک قرن به ظهور دولت هاي فاشيست در اروپا منتهی شد. اين جريان در خوش بينانه ترين حالت، اشتباهى بود كه از ناديده گرفتن ماهيتِ منشهاى شعرگونه و پيچيدگى جوامع مدرن ناشى مى شد. در بدترين حالت، آن را بايد سوءاستفادهاي منظم دانست از نيازهاي روانی توده هاي مردمِ تازه شهرنشين شده، كه با فقر و قحطیِ منشهاي شعرگونه روبه رو بودند و به ژرفاي سپهر نمادين و معنايیِ ناشناخته اي به 
نام علم مدرن پرتاب شده بودند.


چگونگى بسطِ سيطره ى منشهاى علمى بر كنشهاى ارتباطىِ جوامع مدرن، موضوعى جذاب و دلكش است كه نوشتارى ديگر را مى طلبد. در اينجا اشاره به يک نكته ى واپسين بسنده است، و آن هم اين كه گذار حالت هاى مورد توجه جامعه شناسان كلاسيک در [[نظريه ي منشها]] به شكلى تازه قابل وارسى است. تبديل نظم ارگانيک دوركهيمى به نظم مكانيكی، تبديل اجتماع تونيِس به جامعه، غلبه ى عقلانيت ابزارى بر عقلانيت سنتى در آثار وبر، و چيرگى سرمايه دارى بر نظام خانخانى در آثار ماركس، صورتبندي هاى همريختى از همين پديده هستند و مى توانند با چارچوب نظريِ پيشنهادي مان به خوشه هايى از منشهاى مرتبط به هم تجزيه شوند و مورد تحليل تاريخى قرار گيرند.