لذت -رنج

کلیدواژه‌های خویشاوند (مفهومی):
مرگ ـ زندگی
قدرت ـ ناتوانی
معنا ـ پوچی
خوشی ـ ناخوشی
کام ـ درد

اصل لذت

• در سطح روانشناختی، یعنی تنها لایه ای که دارای سیستم پایه ای خودآگاه است، جمِ لذت و رنج است که شکست تقارن ها و انتخاب ها را سازماندهی می کند. از این رو این دو بی واسطه و مستقیم و سرراست می نمایند.
• در حالی که سایر عناصر قلبم پیش از فهم شدن در سطح روانی ابتدا بر مبنای لذت/ رنج رمزگذاری می شوند و به این ترتیب فهم میشوند.

توهم بقای لذت

مقدار، الگوی توزیع، تداوم و شدت لذت امرى متقارن است.این اصل مى تواند دو شکل پیدا کند:

1. نوع و مقدار لذت در زمانها، شرایط، و افراد گوناگون ثابت است. یعنى لذت نسبت به محور زمان/مکان/ فرد متقارن است.
2. مقدار کل لذتى که یک آدم در کل عمرش مى برد ثابت است و در همه ى افراد برابر است.

تله های لذت

• شکایت: اگر به قدرِ ــ یا از نوعِ ــ دیروز/ فلانى/ آن شرایط خاص لذت نبرم، زیان کرده ام.
• قناعت: لذت حدى دارد که فرا رفتن از آن غیرمجاز،غیر اخلاقی، خطرناک یا ناشایست است. پس اگر امروز به اندازه ى (یا از نوع) دیروز لذت ببرم، کافى است.

• حسادت:

1. نسخه ى اول: دیگرى نباید بیش از من قدرت/ لذت داشته باشد. عدالت حکم مى کند که همه به یک اندازه لذت ببرند (این نسخه را اغلب کسانى که کمتر از دیگران قدرت/ لذت دارند تجویز مىکنند).
2. نسخه ى دوم: اگر دیگرى از حد خاصى بیشتر لذت ببرد، لذت من کاهش مى یابد، چون مقدار کل لذت هاى موجود در جهان ثابت است (این نسخه محبوب کسانى است که برنده/ بازنده بازى مى کنند).

• ریاضت: اگر امروز لذت نبرم فردا بیشتر لذت خواهم برد.

راهبرد حافظ

هیچ لحظه اى و هیچ نوع پاداشى تکرارپذیر نیست.

پرسش

• چرا تله های لذت چنین فراگیر هستند؟
• آیا میتوان این چارچوبهای ذهنی نادرست را ناشی از خطایی تکاملی دانست؟
• ارتباط میان لذت و توزیع منابع چیست؟
• چرا معمولا لذت/ بقا با معنا/ قدرت در تعارض قرار میگیرد؟

تمرین

• نمودهاى اصل بقاى لذت را در قواعد رفتارى رایج در میان مردمان، قوانین حقوقى، و عرف هاى اجتماعى تشخیص بدهید.
• چرا پیروى از راهبرد حافظ دشوار است؟
• در کدام تله ها درگیر هستید؟