سی جفت متضاد معنایی

نه جم هستی شناسانه

1. وجود/ عدم: چرا هستی چنین پویا و گذرا و شکننده است؟ آیا نیستی هم در تقارن و رقابت با آن، هست؟
2. گیتی/ مینو: آیا ساحت اندیشه و روح از قلمرو جسم و تن جداست؟ ارتباط میان عالم محسوس با معقول، ملک با ملکوت و ماده با معنا چگونه است؟
3. وحدت/ کثرت: هستی امری یکپارچه است یا چندپاره و واگرا و نامنسجم؟
4. جزء/ کل: اجزای چندگانه ی خُرد چگونه با هم ترکیب میشوند و کلیت های یکپارچه ی کلان را ایجاد می کنند؟
5. زمان کرانمند/ زمان بیکرانه: زمان حالِ نقطه ایست یا پیوستار خطیِ گذشته-آینده؟ اکنون چه ارتباطی با ازل-ابد برقرار میکند؟
6. فراز/ پست: آیا وجود سلسله مراتبی کیفی دارد؟ مراتب والا یا فروپایه ی این لایه بندی چه ماهیتی دارد و چرا چنین است؟
7. مقدس/ نامقدس: چیستی و ماهیت و جوهر امر قدسی و دلیل مرزبندی اش با امور نامقدس؟
8. روشنایی/ تاریکی: آیا نور و ظلمت را می توان استعاره ای یا جوهری برای هستی و نیستی دانست؟
9. زیبا/ زشت: چه ارتباطی میان امر قدسی و امر زیبا وجود دارد؟ پیوند میان مهر و زیبایی چیست؟

نه جم انسان شناسانه

1. انسان/ جهان: چیستی و کیستی انسان و جایگاهش در نظام هستی؟ عالم اکبر و اصغر چه تناسبی با هم دارند؟
2. جبر/ اختیار: کردارهای انسانی بر اساس اراده ی آزاد انتخاب میشود ، یا توسط نیرویی برتر تعیین میگردد؟
3. بقا/ فنا: مرگ و زندگی چه جوهری دارند؟ انسان و امر قدسی چطور با جاودانگی یا زوال پیوند برقرار می کنند؟
4. لذت/ رنج: استیلای امر قدسی، نظام اخلاقی، سیر و سلوک و اندرکنش با خداوند بیشتر با لذت پیوند خورده یا رنج؟ حال قبض و بسط چطور از آن برمآید؟
5. من/ نهاد: شخص و ساخت های اجتماعی چطور به هم چفت و بست میشوند؟ دوقطبی هایی مثل من-ما و شخص-خلق و خلوت-جلوت چگونه از این بستر زاییده می شوند؟
6. زنانه/ مردانه: جوهر جنسیت چیست؟ در چه دامنه ای دوقطبی زنانه و مردانه اعتبار دارد؟
7. جنگیدن/ زادن: راهبردهای حرکت از وضعیت موجود به مطلوب چطور با دو مسیر ستیزه جویی و پرورندگی پیوند می خورد؟ آیا جنگیدن مردانه و زاییدن زنانه است؟
8. مغ/ صوفی: سلوک به سمت امرقدسی/ حقیقت/ وضعیت مطلوب چگونه در قالب انگاره های فردی تبلور پیدا می کند؟ آیا میتوان برای مسیرهای عقلانی و شهودی دستیابی به کمال صورت هایی آرمانی در بافت مغ و صوفی تعریف کرد؟
9. وصل/ فصل: ارتباط انسان و خداوند به چه شکلی است؟ به کدام یک بیشتر شبه است: پیوند دو دوست، دو جنگاور، یا ارباب و بنده؟ نزدیکی به امر قدسی و تقرب به خداوند چگونه ممکن است و چه معنایی دارد؟

شش جم اخلاقی

1. خیر/ شر: مرزبندی میان نیک و بد چگونه ممکن میشود و اخق چطور بر مبنای آن استوار میگردد؟
2. موجود/ مطلوب: وضعیت تحقق یافته و آنچه آماج قصد قرار میگیرد چطور از هم جدا میشوند؟ فرایند انتقال از اولی به دومی چطور در پرتو مفاهیمی مثل خواست و همت و طلب ممکن میشود؟
3. خدا/ شیطان: قلمرو مینویی یکپارچه است یا دوپاره؟ آیا خیر و شر گرانیگاه هایی غایی در قلمرو معنا و ذهن دارند یا نه؟
4. قدرت/ سستی: اعمال زور برای دگرگون کردن هستی با قدرت چه پیوندی برقرار میکند؟ در انسان و خداوند این عامل چگونه نمود می یابد؟ صفات جمالیه و جلالیه چطور از آن برمی خیزد؟
5. مهر/ کین: خاستگاه و ماهیت مهر چیست و چرا نیرویی مقابلش مثل کین در کار است؟ آیا نیرویی فراگیر در هستی است، یا تنها عاطفه ای و هیجانی زودگذر؟ ماهیت عشق الهی چیست؟
6. کمال/ پستی: نقص و کاستی در نظام کائنات و انسان چطور توجیه می شود؟ روند دگردیسی آن به سوی کمال چگونه ممکن میگردد و چه مسیرهایی دارد؟

۶ تا جم و پرسش شناخت شناسانه

1. حضور/ غیاب: دوقطبی هستی/ نیستی در پیوند با »من« چطور به حضور و غیاب میانجامد؟ وصال و فراق چگونه در این زمینه تعریف می شود؟
2. عقلانیت/ شهود: راه دریافت حقیقت یگانه است یا دوپاره؟ مسیر عقالنی یا شهودی فهم چه شباهتها و تفاوتهایی با هم دارند؟ مسیر اشراق و تعقل سازگارند یا با هم تضاد دارند؟
3. زبان/ رمز: معنا چگونه در زبان صورتبندی می شود؟ ماهیت هستی شناسانه و شناخت شناسانه ی زبان چیست؟
4. فاش/ راز: آیا معنا لایه بندی و پیش و پشت دارد؟ چطور میشود از سطح معنا به ژرفای آن نفوذ کرد؟ زند کردن و تفسیر چه قواعدی دارد و در چه دامنه ای مجاز است؟
5. راست/ دروغ: در نقطه ی تماس هستی و شناخت، وجود/ عدم و زبان/ رمز چطور با هم ترکیب میشوند؟ گفتار راست و دروغ در این میانه چگونه زاده میشود؟ پیوند آن با حق/ باطل چیست؟
6. شک/ یقین: آیا می توان به حقیقتی قطعی دست یافت؟ چطور می توان در برابر حقایق مشکوک قاطعانه رفتار کرد؟ دوقطبی تعصب/ رواداری چگونه در این میان تعریف می شوند؟