بود- نمود

کلیدواژه‌های خویشاوند (مفهومی)

حضور ـ غیاب ؛ هستی ـ نیستی ؛ حقیقت ـ واقعیت ؛ زمان- مکان

اصل واقعیت بود

• هر آنچه هست، «بود» است، که سرشتی پویا و سیال و دگرگون‌شونده دارد.
• شکلِ شناختنی و بازنمایی‌شده‌ی این هستیِ (بیرونی + درونی)‌ «نمود» است که توسط من درک می‌شود و شالوده‌ی شناسایی از هستی را برمی‌سازد.
• چارچوبی مفهومی، که برای پیکربندی و فهم این «نمود» در ذهن شناسنده تشکیل می‌شود، حقیقت نام دارد.
• حقیقت به بستر مفهومی دیگری ارجاع می‌شود که با «بود» همتا فرض می‌گردد و واقعیت نام دارد.

نمودگرايی

تأکید بیش از اندازه بر «نمود»، ‌به اشتباه گرفته شدن آن با «بود» (واقع‌گرایی خام) یا انکار ارتباط میان «بود» و «نمود» (ذهن‌گرایی) ‌می‌انجامد.

الف) در حالت اول نمودها با بودهایی که مستقل از ذهن شناسنده «هستند»، یکی فرض می‌شوند و در واقع، بود بر نمود چیره می‌شود.

ب)در حالت دوم، تمایز میان بود و نمود، و در دسترس بودن دومی، به دستاویزی برای تقدیس نمود و بی‌اهمیت شمردن بود تبدیل می‌شود. در نتیجه، هستی به عناصر ذهنی شناخته‌شده فروکاسته می‌شود.

تله‌ی پيتْريامَت

• ترجیح بود بر نمود یا واژگونه‌ی آن، که همان فرو کاستن یکی از این دو به دیگری است،‌ به مخدوش شدن برداشت من از دوقطبیِ هستی ـ نیستی می‌انجامد.
• اینها در چارچوب‌های فلسفی به ترتیب با نام‌های رئالیسم و ایده‌آلیسم نام‌بردار شده‌اند.

راهبرد چيستا

جدا کردن «بود» از «نمود» و پذیرش پایگاه هستی‌شناختی هر یک، و ردیابی دقیق و درستِ ردپاهای هر یک در شناخت.

پذیرش این‌که چیزی «هست» که بود است و زیربنای تمام شناخت‌ها را بر می‌سازد، و قبول این که تمامی سپهر شناسایی به نمودهایی محدود می‌شود که ارتباطی پیچیده، غیر سرراست، اما قطعی را با این بود برقرار می‌سازند.

پرسش

• بود و نمود چگونه در زبان رمزگذاری میشوند؟
• آیا میتوان به بود به طور مستقیم اشاره کرد؟
• برداشت کانت در مورد تمایز بود و نمود را بخوانید و نقد کنید.
• برداشت هایدگر در این مورد را با آنچه دریافتید مقایسه کنید.
• برداشت رایج در عرفان ایرانی چیست و چه راهبردهایی را برای کنار آمدن با این مسئله پیشنهاد میکند؟

تمرین

• دایره ی بود و نمود را از هم تفکیک کنید.
• در تجربه ی خویش چه چیزهایی «نمود» است و جایگاه «بود» کجاست؟