رخداد
از ویکی زروان
تعریف
- روابط میان عناصر و شیوه ی اتصالشان به یکدیگر در نظام شناساییِ عادی من هابه صورت "رخداد" تجربه میشود.
- رخدادها روابط میان چیزها هستند و عناصر را در قالب ها و چارچوبهای مشخصِ پویایی، به یکدیگر متصل می کنند.
کتاب زبان، زمان، زنان، صفحه ۱۵
رخداد (Event) عنصرى است با مجموعهاى از روابط متصل به آن، كه به عنوان واحد ساختارى سيستم عمل كند.
کتاب نظریه‌ی سیستم‌های پیچیده (ص: 113-114-115-116)
رخداد در مقابل ساختار
ساختار مجموعهاى از عناصر و روابط ميان‌شان را در بر مىگيرد. اما اين ساختار، با وجود آن كه به شكلى منجمد شده در برش‌هایى منفرد از زمان تعريف مىشود، وضعيتى پويا دارد. سيستمهاى پيچيده حد و مرزى گشوده بر جهان خارج دارند و مرتب در حال داد و ستد عناصرشان با محيط هستند. آنچه كه در جريان اين پويايى با محيط تبادل مىشود، عناصرى منفرد است كه توسط شبكهاى از روابط با عناصر ديگر پيوند خوردهاند. اين عناصر، واحد سازندهى ساختار هستند، و رخداد ناميده مىشوند.
- «رخداد»، از تمام خواص ساختار بهرهمند است. تنها در برشى از زمان تعريف مىشود و بنابراين پويايى و تحول در آن قابل تعريف نيست. نقش مركزى عنصر در تعريف رخداد، و استقلالش از محور زمان، باعث مىشود كه رخداد امرى تكرارپذير باشد. ممكن است رخدادهايى مشابه در زمان‌هایى متفاوت مشاهده شوند، و در هر مورد، عنصرى مشابه با روابطى مشابه به ساختار سيستم افزوده يا از آن كنده شود. ساختار، تنها با داد و ستد رخدادها با محيط است كه پويايى و دگرگونى را تجربه مىكند. رخداد به شكلى مستقل از سيستم قابل تعريف است. در واقع محيط هم انباشته از رخدادهاى گوناگون است، بنابراين قرار گرفتن در زمينهى سيستم شرط لازمِ حضور رخداد نيست. رخداد مىتواند مستقل از سيستمها و ساختارها وجود داشته باشد. اما سيستم و ساختار بدون تغذيه از رخدادها دوام ندارند.
- يك «رخداد»، هنگامى كه در ساختار سيستم جذب شد، با قاعدهاى مشخص توسط رخدادى ديگر جايگزين مىشود. ساختار، در واقع دستگاهى است كه با چرخش «رخداد»ها كار مىكند. حضور هر رخداد در ساختار سيستم، به معناى آن است كه سيستم در نقطهى خاصى از فضاى حالتش جايگيرى مىكند. بنابراين تبادل منظم رخدادها توسط ساختار را مىتوان همتاى حركت خطراههى ساختار سيستم در فضاى حالتش دانست.
- ساختار سيستمِ ساده، روابط سرراست و مستقيمى ميان رخدادها برقرار مىكند، و به همين دليل هم خطراههاش شكلى ساده دارد. در اين سيستمها متغير‌هایى كه جايگزينى يك رخداد را با رخداد ديگر تنظيم مىكنند، معدود و ساده هستند. به همين دليل هم مىتوان با دانستنشان رفتار سيستم را پيشبينى كرد. در مورد سيستمهاى پيچيده ماجرا فرق مىكند. ساختار سيستم پيچيده چنان بغرنج است كه ارتباطاتى ساده و مستقيم ميان رخدادها را مجاز نمىدارد. در اينجا هم تقارن و دوشاخه‌زايى وجود دارد. هر رخداد مىتواند با مجموعهاى از رخدادهاى ديگر جايگزين شود و بنابراين تنها به طور احتمالاتى مىتوان دربارهى رفتار آيندهى سيستم حدس زد.
- بگذاريد مثالى از بدن انسان بزنيم. بدن شما ساختارى مشخص دارد كه از ميلياردها واحد بيوشيميايى تشكيل يافته است. اين ساختارِ بسيار پيچيده، مرتب عناصر ساختارى خود را با محيط تبادل مىكند. شما قاعدتا در هر دقيقه دوازده بار تنفس مى‌كنيد و با هر دم زدن مقدارى اكسيژن به خونتان وارد مىشود. بگذاريد توجه خود را بر اين حادثه متمركز كنيم.
- تنفس شما، مجموعهاى از رخدادها را در بر مىگيرد، كه يكى از آنها، ورود فلان اتم اكسيژن به خونتان است. اتم اكسيژنى كه به خون شما وارد مىشود، عنصرى است كه با مجموعهاى از روابط احاطه شده است. در مقام عنصر، مولكولى دو اتمى (و بنابراين از جنس ماده) است كه جرم و ويژگي‌هاى فيزيكى مشخصى دارد. روابطى كه آن را احاطه كردهاند، خواصى هستند كه به ارتباط آن با ساير عناصر ساختارى بدن شما مربوط مىشوند. مثلاً اتم اكسيژن خاصيت اكسيد كننده دارد و اكسيژنى كه شما جذب مىكنید مىتواند با هموگلوبين خونتان به طور سست پيوند برقرار كند و پس از رسيدن به بافتهاى هدف در سوخت و ساز سلولى نقش ايفا كند. اين مجموعه از روابط كه بر آن مولكولِ خاص سوار شدهاند، باعث مىشوند كه ورود اكسيژن به خونِ شما به مرتبهى يك رخداد ارتقا يابد. رخدادى كه ساختار بدن شما را دگرگون مىكند.
- شما با هر دم زدن چهار برابر اكسيژن، نيتروژن به شش‌هایتان وارد مى‌كنيد. نيتروژن هم يكى از عناصر جهان خارج است، مولكولى است كه از خيلى جهات - دارا بودنِ ساختار اتمى و زير اتمى- به اكسيژن شباهت دارد. نيتروژن هم مىتواند به طور تصادفى از مويرگ‌هاى شش شما بگذرد و به خونتان وارد شود. اما ورود نيتروژن به خون را نمىتوان رخداد دانست. چون مولکول‌هاى نيتروژن برخلاف اكسيژن نقش زيستى ندارند. در اين مورد شبكهاى از روابط كه بايد بر اين عنصر حضور داشته باشند تا اتصالشان به ساختار را ممكن كنند، غايب هستند. به همين دليل هم رخدادى كه در جريان تنفس اتفاق مىافتد، جذب اكسيژن است نه نيتروژن.
- ورود اكسيژن به شش، مانند تمام حوادثِ ديگرى كه تجربه مىكنيم و به جهان خارج منسوبشان مىكنيم، نوعى «رخداد» هستند. همهى ما، مانند تمام سيستمهاى پيچيدهى ديگر، در ميان شبكهاى متراكم از حوادث شناوريم كه تنها بخشى اندك از آنها را درك مىكنيم. اين بخش كوچك، به اتفاقاتى مربوط مىشود كه به نوعى بر ساختار ما تأثير مىگذارند و پويايى آن را دگرگون مىسازند. اينها، رخداد هستند.
