نهاد متخصص انتقال منش
تخصص يافتن زيرمجموعه اى از منشها براى تسهيل تبادل ساير منشها را هم به خوبى مى توان در تمام جوامع ديد. در سطح جامعه شناختى، همواره خوشه اي از نهادها وجود دارند كه براي انتقال منشها تخصص يافته اند. در جوامع ساده و كوچکِ گردآورنده و شكارچى، شمن ها و پيرانِ قبيله به همراه والدين، به ويژه مادران، اين امر را به انجام مى رسانند. با پيچيده تر شدن ساختِ جامعه، نقش نهادهاى آموزشى به تدريج برجسته تر مى شود و كم كم با نقش محورى خانواده وارد رقابت مى شود. در جوامع مدرن، تخصص يافتگی چشمگير نهادهاى ناقل منش به جايى رسيده است كه در برخى موارد در پيوند با قدرت سياسى مدعى تماميت شده و نهادهاى غيرقابل كنترل انتقال منش، به ويژه خانواده، را سركوب كرده است. نظام آموزشى چين و شوروىِ كمونيستى، و جد بزرگ و تخيلی شان، جمهور افلاطونى، نمونه اى ملموس و آشنا از اين روند هستند.
در جوامع كنونىِ ما، نهادهاى آموزشی و پرورشی، به همراه كلاسها، آموزشگاهها، هنرستانها، و رسانه هاى عمومى نهادهايى هستند كه به طور تخصص يافته وظيفه ى اجتماعى كردن اعضاى جامعه را در سطوح گوناگون به انجام مى رسانند. نكته ى مهم در جوامع مدرن آن است كه با تكثير شدن نقش هاى اجتماعى در يک فرد و تخصص يافتگى شان، حوزه هاى كاركردى متفاوتِ متصل به يک انسان از هم تفكيک شده اند. بنابراين در خُرده جوامعِ پديدآمده، كه هريک فضاي كاركردىِ خاص خود را دارند، زيرساخت هاى تخصص يافته ى كوچکترى براى تداوم عمل اجتماعى كردن لزوم يافته اند.
تنوع شگرف نهادهاي آموزشى و تربيتى در جوامع مدرن پيامدى از اين فرآيند هستند. حتى كار به جايى رسيده است كه بسيارى از كارخانه ها و سازمانها براى كارگران و كارمندانشان دوره هاى آموزشى ويژه تدارک مى بينند. اين به آن معناست كه تفكيک نقشها در جامعه آنقدر پيش رفته كه به ازاى هر نقش تخصصى، نهاد انتقال منش خاصى هم لازم افتاده است. اين به معناى بسط يافتن فرآيند انتقال منش يا آموزش اجتماعى در محور زمان (كل عمر فرد) و مكان (كل جايگاه هاى تخصصى در جامعه)است.
به اين ترتيب، از زاويه اي خاص شايد بتوان مدرنيته را چنين تعريف كرد:
- ساختى اجتماعى كه از بسط روند اجتماعى شدن (انتقال منشهاى هنجارساز) در فضا و زمان پشتيبانى مى كند و توسط همين روند بازتوليد مى شود.
