داد- ستم
از ویکی زروان
اصل دادگری
- توزیع نامتقارن منابع و تلاش برای سازماندهی آن و بهره مندیِ اخلاقی همگان از آن، به پیدایش مفهوم داد میانجامد.
- داد عبارت است از قاعده ای که اگر منابع بر اساس آن توزیع شوند، قلبم در کلیت نظام اجتماعی بیشینه شود.
- داد بر این مبنا قاعده ای پیچیده و پویاست که بسته به ویژگی های اعضای تشکیل دهندهی یک جامعه و ماهیت منابع تعیین میشود.
- داد به شمار و هویت اعضای جامعه، توانایی هریک برای بهره مندی از منابع، میزانِ قلبمی که هر یک تولید میکنند، و خرد و قدرت و توانایی شان برای جذب و تولید منابع نو بستگی دارد.
- هر نوع انحرافی از داد، به ستم میانجامد.
- ستم معمولا از رواج بازیهای برنده ـ بازنده، بازنده ـ بازنده و بازنده ـ برنده برمیخیزد.
توهم ستمديدگی
- برخورداری ناهمگنِ من و دیگری از منابع، به پیدایش باورهایی ساده بینانه و نادرست در مورد مفهوم داد منتهی میشود.
- یک تعبیر ساده لوحانه از داد آن است که همگان به مقداری برابر از تمام منابع برخوردار شوند.
- تعبیری که به دلیل تفاوت در ماهیت منابع و ناهمگنی توزیع طبیعی شان و ناهمسانی من ها و گوناگونیِ نیازها و گزینشها و خواست هایشان، نادرست، غیرقابل دستیابی، و ــ در صورت تحقق ــ ستمگرانه است.
- برداشت دیگر آن است که داد به پویاییِ آزادانه یا برنامه ریزیشده ی متغیری عام و فراگیر مانند پول فرو کاسته شود که همچون واسطه ی تبادل منابع عمل میکند.
- از آنجا که پول تمام منابع قلبم را رمزگذاری نمیکند و الگوهای توزیع و جابه جایی اش هم به نهاد هنجارسازی مانند بازار وابسته است، این برداشت نیز نادرست و خامدستانه است.
- تفسیر «داد» به این ترتیب، باعث میشود تحقق آن ناممکن یا متعارض با عقل سلیم و وجدان بنماید و به این ترتیب شکلی از ستمدیدگی ناگزیر را در سطح اجتماعی عادی و نهادینه میسازد
تله ی ستمديده/ ستمگر
- این باور که دستیابی به منابع به هر قیمتی رواست، من و دیگری را در موقعیت بازنده ـ بازنده نسبت به هم قرار میدهد.
- یعنی هر کنشگری برای بیشینه ساختنِ برخورداری خود از منابع بدون توجه به موقعیت دیگران بیشترین تلاش را میکند، بی آنکه به اصل عمومی داد یا قواعد بینابینی توجهی کند.
- در نتیجه شکلی از ستمِ دوسویه در سراسر روابط اجتماعی جاری میشود و هر کس به برخی ستم میکند و از برخی ستم میبیند.
راهبرد رَشْن
- رعایت قانون داد و کوشش برای به کرسی نشاندن آن، که هم به رهیدن از بند ستمگری ـ ستمدیدگی میانجامد، و هم من را در مقام پشتیبان نظمی طبیعی و پایدار، از قدرت و اعتبار اجتماعی برخوردار میسازد.
پرسش
- قواعد مرسومِ اجتماعی که داد را تعریف میکنند، چه خطاهایی دارند؟
- مفهوم عدالت با داد چه تفاوتی دارد؟
- آیا میتوان داد را محصولِ تحلیل و توصیف سیستم اجتماعی و بررسی وضعیت بهینه ی آن دانست، و عدالت را در مقابل نتیجه ی قراردادهای بینافردی و آمیخته به قدرت در سطح اجتماعی قلمداد کرد؟
- آیا میتوان داد را شالوده و زیربنای اصلی تمام قواعد حقوقی و جانمایه ی تمام تعریف های گوناگون از عدالت دانست؟
- آیا برابری معیار خوبی برای تعریف داد است؟
تمرین
- جایگاه خود را در شبکه ی ستم پیرامونتان تشخیص دهید.
- ببینید به چه کسانی ستم میکنید و از چه کسانی ستم میبینید؟
- گام به گام روابط ستم را به روابط مبتنی بر داد تبدیل کنید.
