تعميم
تعميم (Generalization) تمركز بر شباهت‌ها و ناديده انگاشتنِ تفاوتها براى استنتاج انتظارها از مشاهدههاست.
کتاب سیستمهای پیچیده (ص:177-178)
سيستمى كه به حافظه مسلح باشد. مىتواند مشاهدهها را دستمايهى انتظارها قرار دهد. براى اين كار، بايد الگوها و روندهاى حاكم بر رفتار خطراهه و محيط به شكلى ساده و انتزاعى و شناختنى صورتبندى شوند و به عنوان قواعد راهنمايى براى انتخاب رفتارهاى آينده عمل كنند. در اينجا، عملا سيستم همان كارى را مىكند كه ما هنگام توليد علم انجام مىدهيم. سيستم قوانينى انتزاعى را با ناديده انگاشتن تفاوتها و تأكيد بر شباهت‌ها استخراج مىكند. يعنى در جفت متضاد معنايىِ شباهت/ تفاوت، طرفِ اولى را مىگيرد. به اين شكل قوانينى به دست مىآيند كه در واقع محصولِ تحويل كردنِ خطراهه به خطى ساده با معادلهاى شسته و رُفته هستند. تبديلِ مشاهده به انتظار از راه فرآيندى به نام تعميم ممكن مىشود. تعميم، تمركز بر شباهت‌ها و ناديده انگاشتنِ تفاوتها براى استنتاج انتظارها از مشاهدههاست.
تعميم، روشى است كه به كمك آن اطلاعاتِ آشفته و پراكندهى گذشته در قالب قواعدى منظم و مدون طبقهبندى مىشوند، و براى پيشبينى آينده و شكل دادن به انتظارها كاربرد مىيابند. از اين روست كه تحويلانگارى و تمايل به ترجيح قانون بر بىنظمى، شباهت بر تفاوت، و نظم بر آشوب چنين در نظام‌هاى خودارجاعى مانند روانِ انسان، جامعه و زبان ريشهدار است.
تعميم، فرآيندى است كه به كاسته شدن از پيچيدگى محيط، و افزوده شدن بر پيچيدگى سيستم منتهى می‌شود. ردهبندى اطلاعات مربوط به گذشته و ناديده انگاشتنِ تفاوتها، پيچيدگى محيط را (البته از ديد سيستم) كم مىكند، و استفاده از قواعد به دست آمده براى پيشبينى آينده و ايجاد انتظار، اطلاعاتى نوظهور است كه زمينهاى براى يادگيرى بيشتر فراهم مىكند و از اين رو پيچيدگى سيستم را مىافزايد. به اين تعبير، مىبينيم كه سيستم خود ارجاع، ماشينى است كه پيچيدگى خود را به بهاى افزايش آشفتگى محيط، زياد مىكند. كودكى كه مىآموزد با شنيدنِ نام خود از زبان هركسى به سوى وى برگردد، دانشمندى كه با مقايسهى دادههایى آمارى به قانونى دست مىيابد، جامعهاى كه از راهحلى جا افتاده (مانند انتخاب كدخدا از ميان سالخوردگانِ ده) براى حل مشكلى نوظهور (تشكيل پارلمان مشروطه) استفاده مىكند، در حال تعميم دادن است.
