روشهای پشتیبانی سیستم ها از روند جهشزایی
جهش در منشها، ضامن بقاى كل سيستمِ فرهنگ/ جامعه/ شخصيت/بدن است. دستگاه زيستى، ساخت روانى، نظام اجتماعى و شبكه ى منشهاتنها در شرايطى پايدار مى مانند كه منشهايى با غناى معنايى و انعطاف پذيرى كافى، ميان واحدهاى موجود در سطوح فراز اتصال و هماهنگى ايجاد كنند. اين امر، تنها، در صورتى ممكن است كه منشها با سرعت كافى جهش يابند و بر مبناى معيارهايى عملى گزينش گردند.
جهشزايى و گزينشِ نتايج كارآمد به قدرى براى سيستمها اهميت داشته است كه سازوكارهايى تخصص يافته براى پشتيبانى از اين روند در سيستم ها پديد آمده اند.
- الف)گزاره های پرسشی:
ساده ترين سطحِ مديريت جهش ها، استفاده از منشهايى است كه احتمال جهش زايى را بالا مى برند. ساده ترينِ اين منشها، گزاره هاى پرسشى هستند. در واقع، سطوح گوناگون صورتبندي يک پرسش، لايه هاى مختلفى از پيچيدگىِ يک منش جهش زا را نمايش مى دهند. بخش مهمى از تركيبِ سپهر منشهاى امروزين ما، مديون تحول جهشزاهايى است كه در قرن هجدهم و نوزدهم ميلادى در قالب پرسشهاى آغاز شده با واژهى «چرا»، صورتبندي شدند. تا آن هنگام پرسشهاى اصلىِ محرکِ جهش در عناصر فرهنگى به شكل ارسطويى- قرون وسطايىِ «چى؟» و نسخه ى مترقى ترِ عصر نوزايى يعنى «چگونه؟» منحصر مى شدند. پرسشِ پیگير و قانونمند از چرايىِ پديده ها، يكى از محرکهاى اصلىِ تحول علم و فناورى در قرن نوزدهم م. بود، كه در نهايت به صورتبندي منشهايى پيچيده مانند خودِ نظريه ى تكاملى انجاميد. منشى كه در اين كتاب صورتبندي شده و هم اكنون در حال جذب كردنش هستيد، خود نتيجه اي از جهشزاهاي پرسشی است!
- ب) تفکر هدفمند:
سطح ديگر، فكر كردنِ هدفمند و تلاش براى حل مسأله است. در واقع، حل مسأله چيزى نيست جز تمركز مغز بر روند جهشزايى يک پرسشِ خاص، و گزينش پياپىِ منشهايى كه به لحاظ معنايى حالتى قانع كننده و پاسخگو دارند. اين فكر كردنِ فعال و حل كردن قضاياى تنشزا، به آنچه زمانى تكاملِ هدايت شده ناميده مى شد ، شباهت دارد.
در قرن نوزدهم م. گروهى از نظريه پردازان اعتقاد داشتند نيرويى طبيعى و بيرونى بر روند تكامل جانداران حكمرواست و پيدايش گونه هايى خاص و اشكالى ويژه را از راه هدايت كردن جهشها بر عهده گرفته است.
