ساختار امر قدسی در یسنه، هات نخست

از ویکی زروان
پرش به: ناوبری، جستجو

یکی از مهم‌ترین و کهن‌ترین بخش‌های اوستا، بخشی است که یسنه نامیده می‌شود و «نیایش» معنا می‌دهد. در نخستین بخش از یسنه‌، فهرستی به نسبت دقیق از امور مقدس در آیین زرتشتی آورده شده که هم از نظر ساختار و هم از نظر محتوا آغازگاه خوبی برای بحث ما محسوب می‌شود. این بخش، یعنی هات نخستِ یسنه‌، جمله‌بندی‌هایی تکراری و یکنواخت دارد. هر بند با عبارتِ nivaêdhayemi hañkârayemi (نوید می‌دهم، می‌ستایم ... را) آغاز می‌شود. و معمولاً چند گزاره‌ی مشابه را در بر می‌گیرد.


در هات نخست، امور قدسی در سه صورتبندیِ متفاوت مورد اشاره واقع شده‌اند. یعنی نخست اهورامزدا و امشاسپندان ستوده‌ شده‌اند،‌ بعد به سی و سه نیروی مقدس اشاره شده، و در پایان فهرستی به نسبت نامنظم از ایزدان کهن ایرانی را آورده‌اند. این سه گام از اشاره به موجودات مقدس اگر با دقت مورد بررسی قرار گیرند، منطق درونی تعریف امر قدسی در ایران باستان، و دوران‌ها و سطوح متفاوت بازتعریف آن را به دست می‌دهند.


وکیلی، شروین. اسطوره‌شناسی ایزدان ایرانی. نشر شورآفرین، تهران، ۱۳۹۵ (ص ۳۱)