وضعیت موجود - وضعیت مطلوب

اصل تنش

• دستگاه شناختی ای که از حدی پیچیده تر شده باشد، توانایی ِبازنمایی حالتی ممکن و محتمل اما هنوز تحقق نیافته از هستی را دارد.
• یعنی همگام با تکامل دستگاه عصبی، در سطح روانی این امکان فراهم می آیند که منِ شناسنده وضعیت هایی موازی، رقیب، محتمل و قابل انتظار در مورد شکل هستی را تصور کند و بر اساس احتمالِ بروز هر یک رفتار خود را تنظیم نماید.
• هریک از این وضعیت های ممکن برای هستی، بر اساس محتوای قلبمی که در خود نهفته اند، توسط من ارزیابی می شوند. این ماجرا به تفکیک وضعیتِ موجود (که تحقق یافته) از وضعیت مطلوب (که می توانست تحقق یابد و نیافته) منتهی می شود.

• وضعیت موجود آن شکلی از هستی است که در گذشته یا حال تحقق یافته و من لمسش می کند و مقداری مشخص از قلبم را از آن دریافت می کند.

• وضعیت مطلوب شکلی محتمل اما شکلی از هستی در حال یا آینده است که تحقق نیافته و محتوای قلبم آن بیش از وضعیت موجود است.

• فاصله ی میان این دو وضعیت، در دستگاه روانی من به صورت تنش تجربه میشود. تنش شکاف میان امر موجود و امر مطلوب است.

توهم طرد تنش

• چیزى قابل پیشگیرى، استثنایى، و حاشیه ای است.
• تنش امری ناخوشایند و نکوهیده است که باید به هر شکلِ ممکن از شر آن خالص شد.

تله ی قورباغه ی پخته

• نادیده انگاشتن تنش و تمرکز بر وضع موجود و فرضِ این که وضعیت موجود همان وضعیت مطلوب است، به نهادینه شدنِ ناتمامیت (شکاف با وضع مطلوب) در من منتهی می شود.

تله ی کانديد

• نادیده انگاشتن تنش و تمرکز بر وضع مطلوب و تحریف آن به شکلی که با وضع موجود همسان انگاشته شود، ناتمامیت را در من نهادینه میسازد.

راهبرد اسفنديار

• پافشاری برای دیدن تنش به هر قیمتی، فهمِ شکاف میان وضع موجود و مطلوب را به اولویتی مرکزی تبدیل می کند و راه را برای مدیریت آن هموار میسازد.

پرسش

• وضعیت موجود و مطلوب بر اساس چه متغیرهایی از هم تفکیک می شوند؟
• آیا صرفِ تشخیص وضعیت مطلوب، به ظهور راهبردی برای دستیابی بدان می انجامد؟
• آیا به ازای هر وضعیت موجود، وضعیت مطلوبی یگانه وجود دارد؟

تمرین

• مهمترین تنشهای زندگی خود را فهرست کنید و وضعیت موجود و مطلوب را به ازای هریک تشخیص دهید.
• چه عناصری در وضعیت مطلوب وجود داشته که در وضعیت موجود غایب بوده است؟ همین
• کار را دربارهی تنشهایی که در حال حاضر با آن دست به گریبان هستید انجام دهید.