فرآيند
فرآيند (Process) زنجيرهاى از كاركردهاى متصل به هم است كه در جايگاه ساختارى تفكيك يافتهاى ظهور مىكند و مجموعهاى از ورودىها را به خروجىهایى متصل مىكند.
هنگامى كه شما تنفس مىكنيد، مجموعهاى از عناصر عصبى-عضلانى در بدنتان به كار مىافتند. انقباض برخى از عضلات و انبساط برخى ديگر، باعث گشوده شدنِ قفسهى سينه و مكيده شدنِ هوا به درون شش‌ها مىشود. اين حادثه يك كنش است. روابطى كه در ميان مجموعهاى از عناصر (عضلات، استخوانها، اعصاب) جريان يافتهاند، به دگرگونىاى در سيستم مىانجامند كه با كاركرد كلى آن -يعنى بقا- پيوند دارد.
برخلاف آنچه كه نظريهپردازان دههى هفتاد گمان مىكردند، لزومى ندارد پيوند كنش با كاركرد كلى سيستم اين قدر همسو باشد. شما ممكن است همين عمل تنفس را براى مكيدن دود سيگار به درون ششتان انجام دهيد و به اين وسيله بختِ بقاى خود را كاهش دهيد. دست‌هاى صادق هدايت هنگامى كه خودكشى مىكرد، و سربازان ارتش عراق زمانى كه به ايران حمله كردند، در حال انجام دادن كنش‌هایى بودند كه با هدفِ بديهى بقاى سيستم تعارض داشت. با اين وجود اين امر مانع از اين نيست كه اين روندها را هم كنش بناميم.
تركيب كنش‌ها و رخدادها، به دگرگوني‌هاى كلى سيستم مىانجامند. اين دگرگوني‌ها در سطوح گوناگون و به شكل لايه لايه و مرحله به مرحله، از انباشته شدنِ شبكههایى از رخدادها و كنش‌ها و مفصلبندى شدنشان با هم پديد مىآيند. هريك از اين مجموعههاى ساختارى/كاركردىِ تفكيك شده و تخصص يافته را يك فرآيند مىناميم.
حالا مىتوانيم بار ديگر به مفهوم خطراههى پويايى سيستم نگاه كنيم و آن را دقيقتر بفهميم. خطراههى رفتار سيستم بر فضاى حالتش، از تركيب دو خطراههى ديگر پديد مىآيد كه فضاهاى حالت ساختار و كاركرد سيستم پديد آمدهاند. به عبارت ديگر، ساختار، در تركيب با كاركرد، پويايى سيستم را تعيين مىكند.
