جعبه سیاه- سرنمون
جعبه ی سیاه
جعبه ی سیاه مجموعه ای از پیشداشتها، باورها، برداشتها و گزاره های قطعی پنداشته شده است که با هویت و خودانگاره ی من پیوند دارند و از دایره ی نقد و تحلیل خودآگاه خارج هستند. عناصر جعبه سیاه در ناخودآگاه قرار دارند، اما مشتق هایی از آن به طور پیوسته به گزاره های زبانی و قضاوتهای رفتاری ترجمه می شوند و در زمینه ی خودآگاهی نمود می یابند. محتوای جعبه ی سیاه با واکنشهای هیجانی و عاطفی گوناگونی به سختی نگهبانی شده و از دسترس نقد و وارسی عقلانی و بیطرفانه دور نگه داشته میشوند. بنابراین جعبه سیاه، بخشى از ناخودآگاه است که گزاره هاى تردیدناپذیر و اصول موضوعه ى نگرش من دربارهى خودم، دیگرى و جهان را شامل مى شود. محتواى جعبهى سیاه عبارت است از:
- الف) مجموعه اى از اطلاعات، مفاهیم و پیشداشتها که پیکربندى من را ممکن، و با دغدغه زدایى از هستى، تداوم و انسجام نگرش من درباره ى آن را تضمین مى کند.
- ب) مجموعه اى از پیشفرضها و اصول موضوعه که نقض شدنشان به پیدایش ناسازه ها و باطل نماهاى هستىشناختى مى انجامد و بنابراین پرداختن به آنها تنشزاست.
- ج) مجموعه اى از قواعد و قوانین رفتارى که فضاى حالت لذت من را چروکیده مى کند. اشتراک این عناصر در همه ى افراد یک جامعه، تابوهاى گروهى را ایجاد مى کند و رعایتشان باعث افزایش انسجام اجتماعى مى شود.
- د)جعبه ى سیاه حد و مرز فضاى حالت پاداش را تعیین مى کند و به کمک گزاره هایى تردیدناپذیر، مرزهاى فضاى حالت معنایى را نشانه گذارى مى کند.
توهم خطاناپذيری جعبه سیاه
- محتویات جعبه ى سیاه مقدس، تغییرناپذیر، نفهمیدنى، بدیهى، طبیعى و پیشینى هستند.
تله ی مَلکوس
- تمام معناها و کردارهاى ممکن به محدودهى تنگِ مرزبندى شده توسط جعبهى سیاه فرو کاسته مى شود.
راهبرد جمشید
- نقض موضعى گزاره هاى جعبه ى سیاه و وارسى پیامدهاى ناشى از آن.
سرنمون
سرنمون، جذب کننده اى معنایى است که در فضاى حالت نظام نماد/ معناها، ارتباط بین خوشه هاى خویشاوند از نمادها و معناها را سازماندهى مى کند. یعنی سرنمون مجموعه ای از نمادها و نشانگان هستند که همچون گرانیگاهی برای رمزگذاری طیفی وسیع از مفاهیم و معانی عمل میکنند. سرنمونها بخشی از ناخودآگاه هستند، هرچند به طور مداوم به شکل نمادها و نشانه های گنجانده شده در فرآورده های زبانی و کردارهای خودآگاه بروز می یابند. سرنمون ها از جنس نماد هستند، تعدادى انگشتشمار دارند، و به شکلى مبهم و شوالیى خوشههاى معنایى مشابه و نمادهاى نمایندهشان را به هم متصل مىکنند. از آنجا که زیرساختهاى مشترکى در سطوح فرازِ تمام آدمیان وجود دارد، معموالً خصلتى فراگیر و جهانى دارند. از این رو، سرنمونها معموالً میان اعضای یک جامعه مشترک هستند و همچون نوعی پیشزبان برای رمزگذاری مفاهیم غایی و معناهایی کلیدیِ هویتساز عمل میکنند. توهم تقدس سرنمون: سرنمونها بیانگر رازهایى متافیزیکى و مطلق در مورد جهان و هستى هستند. تلهی اپوش: پافشارى بر سر حضور سرنمونهاى خاص و محتواى معنایى ویژهى آن، به تحمیل معناهاى دلخواسته به این گرانیگاههاى نمادین منتهى مىشود. راهبرد تیشتر: واژگونسازىِ بازیگوشانهى معناى سرنمونها و بررسى نتایج حاصل از این کار، براى شناسایى سرنمونهایى که کارکرد و محتوایى نقدپذیر، غیرقطعى و تجربى دارند
