کنش - عمل
اصل کردار
- شکست تقارن رفتارى، بر مبناى سطح هدفمندى، به دو شکل از کردار ــ کنش یا عمل ــ منتهى مى شود.
- «کنش» انتخابى است که به صورت خودجوش و برمبناى متغیرهاى درونى سیستمِ من انجام شود.
- کنش معمولا خودآگاه است، خودمختارانه و من محورانه انجام میشود،
- کنش معمولا طبق الگوی بازىِ MAXMIN ساختار مییابد
کنش معمولا برنامه دار و هدف مند است، کنش معمولا با پیروى از اصل لانه ى موریانه (واسازى هنجارها) سازماندهی میشود، و بر مبناى منطق درونى سیستم قابل پیشبینى است، در آن وسیله در پاسخ به تغییر شرایط با انعطاف پذیری تغییر میکند، اما هدف پایدار میماند، پرسش از چرایى رفتار در آن قابل طرح است، من در اجرای آن نقشی فعال بر عهده دارد، در آن جدایى هدف از وسیله دیده میشود، و در سطح روانی برگزیدنش در راستای دستیابی به لذت اضافى است.
مراحل کنش عبارتند از:
- تنش
- تشخیص نیاز
- تشخیص گزینه هاى رفتارى
- ارزشگذارى گزینه هاى یاد شده
- انتخاب گزینه ى بهینه و
- تعهدسپارى براى انجام آن
- به انجام رساندن کنش
در مقابل، «عمل»
الف) گزینشى رفتارى است که بر مبناى هنجارهاى محیطى تنظیم شود
ب) ناخودآگاه باشد
پ) آنى و واکنشی تنظیم گردد
ج) بر اساس بازىِ MINMAX راهبری شود
چ) از اصل لانه ى مورچه (انباشت هنجارها) پیروی کند
د) محور آن دیگری/ فرامن باشد
س) بتوان بر مبناى قواعد آمارى و احتمالاتى حاکم بر هنجارهای اجتماعی پیشبینى اش کرد
ص) در آن وسایل با وجود تغییر شرایط ثابت باقی می مانند
ط) در کل وسیله با هدفدر آمیخته و بر آن ترجیح داده میشود
ل) در مورد عمل تنها پرسش از چگونگى و مطرح می شود
ن) من وضعیتی انفعالی به خود می گیرد
و) آماج آن به سطح لذات پایه محدود است
اصل ماند کنشی
- این تلقی که بخش عمده ی رفتارهای من توسط عوامل بیرونی تعیین میشوند، سیستم انتخابگر را در وضعیت انفعالی قرار داده و دستگاه کنشگر را فلج میسازد.
تله ی عمل
- من با پیروی از میانگین آماریِ رفتارهایی که مشاهده میکند، تابع هنجارهای محیطی میشود و به جای برگزیدن شکل هستیِ خود، توسط محیط به شکلی خاص در می آید.
راهبرد کنش
- من با محور گرفتن عوامل درونی خویش و سازماندهی خواست، کنش را بر میگزیند و در هر لحظه درست ترین رفتاری را که می شناسد و میتواند به انجام می رساند.
پرسش
- آیا میتوان میان نمودهای بیرونی عمل و کنش تمایز قایل شد؟
- چه متغیرهای عینی ای برای تفکیک این دو از هم وجود دارد؟
- در حالت عادی چه سهمی از کل کردارهای یک انسان عمل و چه بخشی از آن کنش است؟
تمرین
- مهمترین و سرنوشت سازترین تصمیم های زندگیتان را فهرست کنید.
- آنها ناشی از عمل بوده اند یا کنش؟
- کردارهای روزانه تان را ثبت کنید و نسبت عمل به کنش را در آن تشخیص دهید.
